વનરક્ષક: જંગલના હિતરક્ષક

ગુજરાતના લીલાછમ, ઘનઘોર જંગલો રાજ્યના વારસાનો એક અમૂલ્ય હિસ્સો છે. આ જંગલો માત્ર લાકડા કે ઔષધો પૂરતા નથી કરતા, પરંતુ પર્યાવરણનું સંતુલન જાળવવા, જળવાયુ પરિવર્તનને રોકવા અને જીવવિવિધતા જાળવવામાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. પરંતુ આ જંગલોનું રક્ષણ કરવું એ પણ એટલું જ મહત્વનું છે. અને આ જ કામગીરી કરે છે વનરક્ષક.

વનરક્ષક એ જંગલનો ચોકીદાર, રક્ષક અને મિત્ર છે. તેઓ જંગલના દરેક ખૂણા, દરેક વૃક્ષ, દરેક પશુ-પંખીઓથી પરિચિત હોય છે. તેઓ જંગલની સીમાઓનું રક્ષણ કરે છે, ગેરકાયદે પ્રવૃત્તિઓ પર નજર રાખે છે, જંગલમાં આગ જેવી આપત્તિઓ સામે લડે છે અને વન્યજીવનનું જતન કરે છે.

એક વનરક્ષકનાં રોજિંદા કામમાં નીચેની બાબતોનો સમાવેશ થાય છે:

• જંગલમાં પેટ્રોલિંગ કરવું અને ગેરકાયદે લાકડાચોરી, શિકાર, ખાણકામ કે અન્ય પ્રવૃત્તિઓ રોકવી.
• વન્યજીવનનું નિરીક્ષણ કરવું અને તેમના રહેણાંકને સુરક્ષિત રાખવું.
• વનસ્પતિનું જતન કરવું અને જંગલના નવીનીકરણમાં સહાય કરવી.
• જંગલમાં આગ લાગે તો તેને ઓલવવામાં મદદ કરવી.
• સ્થાનિક સમુદાય સાથે સંકલન સાધી જંગલ સંરક્ષણ અંગે જાગૃતિ ફેલાવવી.

વનરક્ષકનું કામ સરળ નથી. તેઓ ઘણીવાર અત્યંત કઠોર પરિસ્થિતિઓમાં, દુर्गમ વિસ્તારોમાં કામ કરતા હોય છે. તેઓ જંગલી જીવોનો સામનો કરી શકે છે, ખરાબ હવામાનનો सामना કરી શકે છે અને લાંબા સમય સુધી પરિવારથી દૂર રહેવું પડે છે. પરંતુ તેઓ આ બધું જંગલના હિત માટે કરે છે.

વનરક્ષક બનવા માટે 12મી પાસ થયેલ હોવું જરૂરી છે. ત્યારબાદ વનવિભાગ દ્વારા લેવાતી સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા પાસ કરવી પડે છે. પસંદગી પામેલા ઉમેદવારોને તાલીમ આપવામાં આવે છે, જેમાં જંગલ સંરક્ષણ, વન્યજીવન, પ્રાથમિક શિક્ષણ અને શારીરિક તાલીમનો સમાવેશ થાય છે.

જો તમે પ્રકૃતિને પ્રેમ કરો છો, સાહસિક છો અને જંગલનું રક્ષણ કરવા માંગતા હોવ તો વનરક્ષક બનવું એ તમારા માટે એક સારો વિકલ્પ છે. આ કામમાં પડકારો તો છે જ, પરંતુ જંગલના રક્ષક તરીક